دانه چيست؟
0000000000فهرست0000000000
مقدمه..........................................................
دانه چيست؟..................................................
شكل و اندازه دانه ها........................................
مواد استفاده از دانه ها.....................................
قسمت هايه اصلي دانه ها..................................
مراحل رشد دانه و شرايط لازم برايه آن................
سفر دانه ها...................................................
انتشار دانه ها در اثر تركيدن ميوه ها....................
انتشار از طريق باد.........................................
انتشار با آب..................................................
انتشار توسط حيوانات .....................................
...........هدف يا اهداف پژوهش..........
كنجكاوي خود و ارايه مطالب بدست آمده برايه ديگر دانش آموزان
.........شيوه گردآوري اطلاعات.........
از منابع مكتوب و اينترنت و مجلات برايه گردآوري اطلاعات استفاده ميكنم
...ابزاري كه برايه ثبت اطلاعات استفاده مي كنيم...
منابع مكتوب – اينترنت – آزمايش - مشاهده
مقدمه
حتما تا به حال متوجه شده ايد كه در باغچه منزلتان و يا در گلدان كنار پنجره گياهاني روييده اند كه كسي آن ها را نكاشته است ونيز بار ها ديده ايد ك در شكاف ديوار ها و لبه پشت بام ها هم گياهاني روييده اند و يا ان كه در دور دسترين نقاط كوهستان درختان و بوته هاي مختلفي رشد كرده اند . همانطور كه آن گياه ناآشناي باغچه شما را كسي نكاشته است . پس آنها چگونه به اين گونه جاها راه يافته اند ؟
كمي كه فكر كنيم مي فهميم كه بايد دانه آن ها به طريقي به اين نقاط رسيده باشند اما چگونه ؟ دانه از هنگامي كه به وجود مي آيد تا هنگامي كه در خاك مي نشيند سفري پرما جرا را پشت سر مي گذارد . سفري پر از شگفتي كه براي پي بردن به گوشه اي از راز هاي آن بايد بسيار دقيق باشيم
دانه چيست؟
یکی از راه هایی که گیاه از نوع خود گیاه دیگری به وجود می آورد به وسیله ی دانه است.
همانگونه که پرندگان تخم می گذارند تا پرنده ای از نوع خود به وجود آورند ، گیاهان نیز دانه تولید می کنند تا گیاه دیگری از آن درست شود.
البته گل ها یا شکوفه های یک گیاه باید باروَر باشند، و گرنه دانه ای که به وجود می آید هرگز نخواهد رویید.
دانه پس از رشد و کمال باید به استراحت پردازد. دوره ی استراحت برای انواع دانه ها گوناگون است . بیشتر آنها اگر یک زمستان استراحت نکند آمادگی برای رویش پیدا نخواهند کرد.
رشد دانه نیاز به رطوبت ، اکسیژن و گرما دارد . نور به بعضی از گیاهان کمک می کند تا رشد دانه شان شروع شود.
رشد دانه اگر در وقت معینی شروع نشود ، دانه از بین می رود.
دانه هایی که به وسیله ی انسان برای استفاده درآینده نگهداری می شوند، باید در جای خشک و حرارت معینی باقی بمانند.
تخم گیاهان از نظر اندازه ، شکل ، طرح و رنگ متفاوت است.
دانه ی گیاهان به راه های گوناگون پدید می آید. برای مثال ، نوعی دانه است که جوانه ی بسیار کوچکی در مرکز خود دارد. اطراف آن را مواد غذایی فراگرفته و تا وقتی که جوانه رشد نکرده و ریشه و برگ برای تغذیه خود بوجود نیاورده آن را تغذیه می کند.
اگر دانه ای بارور باشد و به اندازه کافی هم رطوبت ، اکسیژن و گرما به آن برسد ، شروع به رشد می کند. این عمل را جوانه زدن می نامند.
رویش دانه اغلب هنگامی شروع می شود که رطوبت به آن برسد . دانه با جذب کردن آب متورم می شود.
به علت برخی تغییرات شیمیایی که انجام می پذیرد سلول های دانه زندگی مجددی می یابند و جوانه داخل دانه ، شروع به رشد می کند.
بیشتر قسمت دانه صرف رشد گیاه می شود .پیوسته ی دانه افتاده و گیاه تازه بزرگتر می شود. آن قدر رشد می کند تا بتواند برای خود دانه هایی به وجود آورد.
دانه ها ممکن است کوچک یا بزرگ باشند.
دانه های بِگونیا که گلی است با برگ های سبز و سفید رنگ ، آنقدر ریزند که همچون غبار به نظر می آیند.
نارگیل هم نوعی دانه است . ولی دانه های بزرگی که گاهی وزنش به بیش از 15 کیلو می رسد!
بعضی از گیاهان فقط دارای 30 یا 40 دانه هستند ، در صورتیکه برخی دیگر مانند اَفرا هزاران تخم تولید می کنند.
شكل و اندازه دانه ها
شکل و اندازه دانه ها یکسان نیستند، هر گیاهی دانه خاص خود را تولید میکند. بعضی از دانه ها کروی هستند و بعضی به شکل تخم مرغ، گروهی دیگر از آنها سه گوشند. بعضی دیگر باریک و درازند و برخی به شکل و اندازه یک عدس هستند. حتی رنگ دانه ها نیز تفاوت زیادی با هم دارند. کافی است به حبوباتی که در خانه دارید توجه کنید میبینید که رنگ دانه ها ممکن است ساده یکدست ، خالدار، راه راه یا سیاه و سفید باشد، همینطور اندازه و وزن دانه ها نیز متفاوت است
موارد استفاده از دانه ها
دانه ها استفاده زیادی برای ما دارند. آنها بخشی از غذای ما و جانوران را تشکیل می دهند و علاوه بر آن مصارف صنعتی فراوان نیز دارند.از بعضی از دانه ها پارچه تهیه میکنیم، و بسیاری ازسموم حشره کش و خیلی از عصاره های طبیعی را نیز از آنها به دست می آوریم. بسیاری از دانه ها مصرف طبیعی دارند، و خلاصه آن که بشربرای نیازهای روزمره اش چنان به دانه ها وابسته است که یقینا زندگی بدون آنها برایش ممکن نیست.
قسمت های اصلی دانه
هر دانه ای را با هر اندازه و شکل و رنگی که داشته باشد، وقتی برش داده و خوب نگاه میکنیم ، میبینیم که معمولا ازسه قسمت اصلی تشکیل شده است.
اول:پوسته خارجی است که وظیفه اش حفاظت از دانه است و معمولا سخت و محکم میباشد( سختی و محکم بودن این پوسته را هنگام شکستن تخمه هندوانه و یا زرد آلو حتما دید ه اید).
دوم:قسمت ذخیره ای که خود دانه است، یعنی همان قسمتی که مورد استفاده غذایی ما قرار میگیرد،آنچه به عنوان فندق، پسته و نخودچی میخوریم، همان قسمت ذخیره ای دانه است.
سوم: گیاهک است که به آن جنین گیاه هم گفته میشود یعنی قسمت بارور دانه است و همین قسمت است که پس از کاشتن گیاه رشد میکند و گیاه جدیدی را به وجود می آورد. این قسمت کوچک است و چون داخل پوسته است دیده نمیشود.
شما حتما قبل از فرا رسیدن نوروز سبزه کاشته اید، و توجه کرده اید که پس از مدتی که دانه های گندم یا عدس را خیس میکنید ریشه ای کوچک و ساقه ای با برگ های خیلی کوچک از آن رشد میکند. این قسمتها از همان گیاهک به وجود می آیند.
مراحل رشد دانه و شرایط لازم برای آن
بچه های گل به خاطر دارید آخرین باری که دانه یک گل و یا سبزی را کاشتید چه کردید؟ بله درسته، به آن آب دادید. این کار را مرتب انجام دادید تا اینکه پس از مدتی برگ و ساقه کوچک سبز رنگی از خاک بیرون زد. میدانید چرا به دانه ها آب میدهید و سعی میکنید خاک اطراف آن را مرطوب نگه دارید؟
آبی که به گیاه میدهیم از راه پوست جذب قسمت ذخیره ای دانه میشود و قسمت سخت دانه را نرم میکند.گیاهک دانه در این صورت فعال شده و به سرعت شروع به رشد میکند. بچه های عزیز ریشه در آغاز زندگی گیاه، سریعتراز ساقه و برگ رشد میکند، چون گیاه نیاز به محکم شدن در خاک دارد بنابراین مقدار بیشتری هم آب جذب میکند،که کم کم باعث رشد ساقه و گیاه نیز میشود.
اما آب تنها چیزی نیست که دانه برای رشد خود لازم دارد بلکه برای اینکه گیاه حاصل از دانه بتواند به زندگی خود ادامه دهد و بیشتر رشد کند احتیاج به نور کافی و مناسب خورشید و خاک مناسب دارد.
دانه آب را از محيط ب خود جذب مي كند. آب مواد غذايي دانه را حل كرده باعث رشد گياه مي شود از گياهك ريشه و ساقه به وجود مي آيد.
سفر دانه ها
حتما تا به حال متوجه شده اید که درباغچه منزلتان ویا در گلدان کنار پنجره، گیاهانی روییده اند که کسی آنها را نکاشته است،و نیز بارها دیده اید که در شکاف دیوارها لبه پشت بامها یا حتی در دور دست ترین نقاط کوهستان درخت یا بوته های مختلفی رشد کرده اند.
کمی که فکر میکنیم میفهمیم که باید دانه آنها به طریقی به این نقاط رسیده باشند دانه از هنگامیکه که به وجود میآید تا هنگامیکه در خاک مینشیند سفری را طی میکند.
انتشار دانه ها در اثر ترکیدن میوه ها
میوه بسیاری از گیاهان پس ازآن که دانه هایشان رسید می ترکد، و به این طریق دانه های آن ها به اطراف منتشر میشوند. اما دانه ها فقط از این طریق نمیتوانند منتشر شوند چون تمام نقاط دارای شرایط مناسب برای رشد گیاه نیست.
انتشار دانه ها از طریق باد
دیدیم که دانه هایی که در اثر ترکیدن میوه منشر میشوند نمیتوانند به طور وسیع پراکنده شوند. اما گیاهانی هستند که دانه های آنها میتوانند تا صدها کیلومتر همراه باد حرکت کنند و در مناطقدور رشد و تولید مثل کنند.دانه ای میتواند مسافت زیادی را برود که وزنش کم باشد. به عبارتی باید ساختمانی مثل قاصدک داشته داشته باشد.یعنی باید به طور کلی سبک بوده تا بتواند مدت زیادی در هوا جابجا شود.مثل دانه های درختان زبان کنجشگ، کاج، نارون ، افرا، قاصدک و...
باد مهمترين عامل انتشار دانه ها محسوب مي شود. دانه قاصدك كه با مقدار زيادي مواد پوشالي و سبك احاطه شده است با وزش ملايمترين بادبه هوا بلند شده از نقطه اي به نقطه ديگر مي رود
انتشار دانه ها با آب
تعدادی از دانه هایی که به کمک باد منتشر میشوند میتوانند به وسیله جریان آب نهرها ،جویبارها، و رودخانه ها هم منتقل شوند. بعضی از گیاهان که دارا یبال هستند که سطح آنها نسبت به وزنشان زیاد است ، به علت همین سبکی میتوانند با شناور شدن بر روی آب مسافت زیادی را طی کنند این گیاهان مثل افرا،کاج،نارون، زبان گنجشک و ... میباشند. دانه ی بیشتر گیاهانی که در کنار جویبار ها و رودخانه ها رشد میکنند، قابلیت شناور شدن بر روی آب را دارند و بدین طریق به سرزمینهای دیگر میرسند و نسل خود را زیاد میکنند
دانه نارگيل پس از طي مسافت زيادي در دريا بر شنهايه ساحل مي نشيند و با استفاده از آبي كه به همراه دارد ريشه و ساقه و برگ خود ا رشد مي دهد.