نوشته‌هاي ابوريحان را بيش از 153 دانسته‌اند كه بيشتر آنها به زبان عربي بوده و 115 اثر پيرامون علم رياضي بوده‌ است. از ميان همه آثار بيروني، فقط 35 اثر باقي مانده است.
بيروني از نخستين دانشمنداني است كه در نوشته هاي خود به پيشينه تاريخي يك موضوع علمي پرداخته است. در فلسفه، چشم بسته پيرو آرا و عقايد پيشينيان خود مانند فارابي، كندي و نظاير آنها نبوده است. بلكه نقد و بررسي نظرات و آراي ارسطو و فلاسفه ماقبل خود را براي رسيدن به درستي انديشه هاي فلسفي و ايده هاي فكري خود انجام مي داد. او همچنين برخي از آثار فلسفي هندوان كبتي چون «شامل» را به عربي ترجمه نمود. او براي پي بردن به درستي سخنان ديگران و بررسي نظريه‌هاي خود به مشاهده دقيق پديده ها و آزمودن آزمودني‌ها پرداخته، در آزمايشهاي خود مانند يك پژوهشگر امروزي تلاش نمود هنگام مقايسه ويژگي دو ماده شرايط را براي آنها به طور يكسان فراهم كند.
از ديگر ويژگي‌هاي پژوهشي بيروني آشنا بودن او با چند زبان مانند فارسي، تركي، عربي، سرياني، عبري، سانسكريت و يوناني بوده است و اينكه به خوبي مي‌دانسته كه براي پژوهش در فرهنگ مردم و دانش و تمدن‌هاي گوناگون بايد اول زبان آنها را فراگرفت.

بيروني تقريبا به تمام علوم زمان خود مسلط بود و همين طور در تمام شاخه‌هاي رياضيات آن زمان دستي داشت. مشهور است وقتي ابوريحان در بستر مرگ بوده، مسئله‌اي از كسي مي‌پرسد. او مي‌گويد: «حالا چه وقت پرسيدن است؟» ابوريحان مي‌گويد: «بدانم و بميرم بهتر است يا ندانم و بميرم؟»
او مبتكر بزرگ تئوريهاي جديد، رياضيات و يا جز آن نبود، تنها مشاهده‌گر دقيقي بود كه پيشرو روش تجربي به شمار مي‌رفت. او در كتاب «ماللهند» نوشته است: قسم مي‌خورم كه زندگي‌ام يك فلسفه مهم است اما همه مردمي كه در اين دنيا زندگي مي‌كنند، فيلسوف نيستند.

ابوريحان در طول عمر خود به شهرهاي مختلفي سفر مي‌كرد و به اندازه‌گيري طول و عرض جغرافيايي آن شهرها مي‌پرداخت و سپس موقعيت هر شهر را روي يك كره مشخص مي‌‌كرد. وي پس از سالها توانست آن نقاط را روي يك نقشه مسطح پياده كند و اين مقدمه علم كارتوگرافي بود كه آغازگر آن ابوريحان بيروني بود.

ابوريحان بيروني چندين سال از عمر خويش را در هندوستان گذرانيد و زبان سانسكريت فراگرفت و با كتب رياضي‌، نجوم، ‌فلسفه و علوم و اديان هندي و به‌طور كلي با فرهنگ اقوام هند به خوبي آشنا شد و معرفت عميقي به احوال هندوستان حاصل كرد.

تا سال 407 هجري ابوريحان بيروني درخوارزم درخدمت ماموران خوارزمشاه بود اما ظاهرا از سال 408 نزد محمود غزنوي بوده است. وي در سفرهايي كه محمود براي غزوه فتوحات به هندوستان لشكركشي مي‌كرد همراه او بود.

ابوريحان بيروني گاهي در جرجان نزد قابوس بن وشمگير بوده و زماني در گرگانج يا جرجانيه نزد خوارزمشاه بود. وي زماني نزد سلطان محمود و سلطان مسعود غزنوي مي‌زيست.

وي علوم عقلي و حكمت را نزد استاد بي نظير زمان خود «عبدالصمد حكيم» آموخته بود.

وفات ابوريحان بيروني درسوم رجب 440 بود. او در هنگام فوت تقريبا 78 سال داشت.